قرص های ضد بارداری و انواع آن

قرص ضدبارداري را به عنوان داروهاي حاوي هورمون استروژن و پروژسترون يا پروژسترون به‌تنهايي مي‌دانند، اما وقتي اصطلاح «قرص‌هاي ضدبارداري» را مي‌شنويد، معمولاً حاوي دو هورمون هستند. اين داروها جزو بسياري از روش‌هاي پيشگيري از بارداري هستند. پروژسترون باعث مي‌شود غشاي مخاطي تخمک در برابر نفوذ اسپرم مقاوم‌تر و باعث اختلال در روند لقاح شود و در برخي از زنان، تخمک‌گذاري را مهار مي‌کند.

قرص‌هاي کنترل حاوي اين دو هورمون مهار انتشار هورمون محرک فوليکول (FSH) و هورمون لوتئيني (LH) از غده هيپوفيز است؛ اين دو هورمون نقش مهمي در رحم براي کاشت جنين دارند.

قرص‌هاي ضدبارداري براي اهداف ديگري نيز استفاده مي‌شود، از جمله: درمان درد تخمک‌گذاري در وسط چرخه قاعدگي، خونريزي‌هاي شديد قاعدگي، قولنج و تنظيم قاعدگي استفاده مي شود. از آنجا که خونريزي‌هاي شديد را کاهش مي‌دهد، از ايجاد کم‌خوني در برخي زنان نيز جلوگيري مي‌کند. بنابراين، در موارد ديگري که خونريزي شديد مي‌شود، استفاده مي‌شود و درد قاعدگي را کاهش مي‌دهد.

انواع قرص‌هاي ضدبارداري

انواع زيادي از قرص‌هاي ضدبارداري وجود دارد که برخي از آن‌ها فقط حاوي پروژسترون هستند و براي مادران شيرده مناسب است زيرا استروژن توليد شير مادر را کاهش مي‌دهد. پروژسترون براي زنان مبتلا به بيماري‌هاي خاصي که مانع استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري مي‌شوند بسيار مناسب است و حاوي دو هورمون است. از جمله آن‌هايي که داراي بيماري‌هاي قلبي عروقي و سردردهاي ميگرني هستند.

بسته به اينکه سطح هورمون آن‌ها در سه هفته اول چرخه قاعدگي ثابت بماند يا تغيير کند. انواع مختلفي از قرص‌هاي ضدبارداري وجود دارد که هم استروژن و هم پروژسترون دارند که به آن‌ها تک فاز، دو فاز و سه فاز گفته مي‌شود.

قرص‌هاي ضدبارداري تک فاز

قرص‌هاي ضدبارداري تک فاز با اين واقعيت متمايز مي‌شوند و حاوي مقدار يکساني استروژن و پروژسترون است. سطح هورمون‌ها در هر قرص ثابت مي‌ماند که منجر به عدم وجود عوارض جانبي ناشي از نوسان سطح هورمون مي‌شود.

قرص‌هاي ضدبارداري تک فاز بر اساس ميزان استروژن موجود در آن‌ها به شرح زير طبقه‌بندي مي‌شوند:

1. قرص‌هاي حاوي دوز کم استروژن، معمولاً 20 ميکروگرم.
2. قرص‌هايي که حاوي دوز طبيعي استروژن هستند که بين 30 تا 35 ميکروگرم است.
3. قرص‌هاي حاوي دوز بالاي استروژن که 50 ميکروگرم است.

قرص ضدبارداري دو فازی

مزيت قرص‌هاي ضدبارداري دو فاز اين است که سطح هورمون‌ها تنها در يک دوره از بسته‌ي قرص تغيير مي‌کند. همه اين قرص‌ها حاوي مقدار ثابت استروژن هستند، اما سطح پروژسترون در اواسط چرخه افزايش مي‌يابد.

قرص ضدبارداري سه فاز

قرص‌هاي ضدبارداري سه فاز حاوي سطوح مختلف اين دو هورمون است. بسته‌ي قرص به نام تجاري، سطح استروژن و پروژسترون ممکن است متفاوت باشد. سطح هورمون‌ها هر 7 روز در طول مصرف يک بسته تغيير مي‌کند. در يک جعبه، چند قرص اول داراي غلظت هورموني يکساني هستند و اين مرحله اول است. در مورد فاز دوم، غلظت هورموني متفاوت است. در مورد فاز سوم و نهايي، شامل 7 قرص است که فاقد آن هورمون‌ها است.

عوارض قرص ضدبارداري

عوارض جانبي رايج قرص‌هاي ضدبارداري عبارتند از:

• افزايش وزن.
• درد و تورم سينه.
• خارج شدن چند قطره خون بين يک دوره تا دوره بعدي از واژن.
• تهوع.
• نوسانات خلقي.

موارد منع مصرف قرص‌هاي ضدبارداري

زناني که شرايط زير را دارند نبايد از قرص‌هاي ضدبارداري استفاده کنند:

• لخته شدن خون.
• حمله قلبي.
• بيماري‌هاي قلبي.
• فشار خون بالا.
• بيماري سلول داسي شکل.
• سکته مغزي.
• خونريزي رحمي تشخيص داده نشده.
• ديابت کنترل نشده.
• برخي از انواع سردردهاي ميگرني.
• برخي از انواع سرطان.
• بيماري مزمن کليوي.
• بيماري کبد.
• بيماري‌هاي کيسه صفرا.
• صرع.

قابل ذکر است که افراد سيگاري، زنان چاق، کساني که تصور مي‌شود باردار هستند و کساني که تحت عمل جراحي قرار مي‌گيرند، نبايد از اين قرص‌ها استفاده کنند. به کساني که قرص ضدبارداري مصرف ميکنند توصيه مي‌شود در موارد زير بلافاصله به پزشک مراجعه کنند:

• گذشت زمان قاعدگي.
• بي‌حسي يا درد شديد در پا يا بازو.
• درد قفسه سينه.
• تنگي نفس.
• داشتن سردرد شديد.
• داشتن مشکلات بينايي.
• داشتن درد شديد شکمي.

استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري در دوران شيردهي

همان‌طور که در بالا ذکر شد، استفاده از قرص‌هاي ضدبارداري حاوي استروژن باعث کاهش توليد شير مادر مي‌شود و مشخص شده است که استفاده از آن باعث مي شود نوزاد به مقدار لازم وزن اضافه نکند.

بهترين نوع قرص ضدبارداري

قرص‌هاي ضدبارداري تک فاز که حاوي کمترين ميزان استروژن هستند بهترين قرص‌هاي ضدبارداري هستند زيرا باعث درد سينه و تورم کمتر مي‌شوند. اين نوع بهترين انتخاب اوليه براي خانم‌ها است و قرص‌هايي که حاوي استروژن نيستند نسبت به آن‌هايي که حاوي آن هستند کمتر مؤثر هستند.